Miljarden tonnen methaan ontwaken op de bodem van de poolzee

Op de zeebodem onder de Noordpool liggen gigantische methaanreserves opgeslagen waarvan wordt vermoed dat ze beginnen opborrelen. Indien dit klopt, en de reserves de atmosfeer bereiken, is er geen menselijke inspanning voldoende om de opwarming van het klimaat te remmen.

Zo’n 5000 tot 9000 miljard ton methaan ligt in de vaste vorm  - methaanhydraat — op de bodem van de Arctische Zeeën. (Ter vergelijking: alle koolstof in planten en in de bodem samen bedraagt ongeveer 1800 miljard ton.) Door de opwarming aan de polen, het verdwijnen van het ijs en de instroom van warmer water, komt het methaan, een broeikasgas twintig maal krachtiger dan CO2, in de atmosfeer terecht.

Feedbackloops

Wanneer het gaat over klimaatverandering wordt altijd gesteld dat de temperatuurstijging onder de 2°C moet blijven. Wordt die grens doorbroken, treden feedbackloops in actie waardoor de temperatuurstijging oncontroleerbaar doorstoomt. Steeds vaker wordt aangenomen dat we die ‘magische’ grens zullen doorbreken. Eén van deze feedbackloops, die een cruciale rol heeft gespeeld in vroegere massa-uitstervingen, heeft te maken met het fameuze methaanhydraat.

Methaanhydraten

Methanogenen zijn organismen die in afwezigheid van zuurstof hun energie halen uit het produceren van methaan. Waterstof of afbraakproducten van planten en dieren voorzien in de brandstof voor dit proces. Methanogenen leven in extreme omstandigheden. Ze gedijen in de zeebodem, op honderden meters diepte en produceren hier grote hoeveelheden methaan. Door de grote druk en de koude temperaturen blijft het methaangas gevangen in structuren die lijken op ijs: methaanhydraten. Wanneer de hydraten aan het oppervlak komen, verdampen ze in een witte mist. Methaanhydraten zijn massaal aanwezig in de koudere polaire gebieden.

Snellere vrij dan verwacht

Methaan heeft in de geschiedenis van de planeet al verschillende keren voor een ‘tipping point’ gezorgd de de planeet in een tropisch klimaat. In het boek ‘Six Degrees’ neemt auteur Mark Lynas aan dat methaanhydraten pas een rol beginnen spelen vanaf een globale opwarming van 5°C. Maar de voorbije jaren zijn er enkele verontrustende waarnemingen gebeurd waardoor deze stelling onderuit wordt gehaald. In een artikel van The Independent, ‘The methane time bomb’, werd de ontdekking van het vrijkomen van deze hydraten bekend gemaakt. Door opwarming van de Noordpool en het terugtrekken van het ijs krijgen ze vrij spel. Er zijn, zo blijkt, duidelijk waarneembare ‘schoorstenen’ waarlangs het methaangas opbubbelt. Wie nog zocht naar een argument voor klimaatactie, bij deze.